| نوع بنا : تاريخي قدمت : قاجاريه (1299-1195 ه ق ) مقابل عمارت خسروآباد در حد فاصل خيابان كشاورز و بلوار شبلي و خيابان اردلان واقع بود.يكي از چهارباغ هاي معروف منطقه غرب كشور كه شايد بتوان آن را پس از چهار باغ اصفهان قرار داد چهار باغ خسروآباد سنندج است كه احتمالا در زمان كريم خان زند و خسرو خان اول اردلان ايجاد شده بود . اين چهار باغ در مقابل عمارت باشكوه خسروآباد در حد فاصل خيابانهاي كشاورز و بلوار شبلي و خيابان اردلان واقع بود . اين باغ كه دقيقا به وسيله چهار خيابان به چهار قسمت تقسيم شده بود تا حدود سال 1345 نيز موجود بود اما شهرسازي جديد موجب شد تا به جاي آن خانه هايي كه اكنون پيرامون اين عمارت وجود دارند احداث شوند . جز درختان پيرامون عمارت و جوي آب مركزي ديگر عناصر چهار باغ از بين رفته و بسياري از درختان و حوضچه ها نابود شده اند . توضيح مفصل در مورد اين چهار باغ در كتب تحفه ناصري . حديقه ناصري و تاريخ مستوره آمده است . از ديگر چهار باغ هاي قديمي بايد از چهار باغ گروس در جنوب بيجار نام برد كه اعتمادالسلطنه در (مرآت البلدان) توصيف جامعي از آن ارائه و احداث آن را به سال 1104 ه . ق نسبت داده است . چهار باغ سنندج نيز از چهار باغ هاي نابود شده است . به نظر مي رسد كه محله قديمي چهار باغ سنندج در قديم جايگاه اين چهار باغ بود . در تاريخ اردلان به اين چهار باغ اشاره شده است . | |
| آدرس :مقابل عمارت خسروآباد در حد فاصل خيابان كشاورز و بلوار شبلي و خيابان اردلان |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : صفويه (907-1135 ه ق ) اين پل در شرق شهر سنندج نرسيده به پايانه مسافربري واقع و در كنار راه آسفالته و روي رودخانه قشلاق احداث شده است . تاريخ دقيق ساخت پل مشخص نيست اما به نظر مي رسد بناي اصلي پل در دوران صفويه ساخته شده باشد . چنين نقل شده است كه اين پل در زمان (امان الله خان اردلان ) تعمير و مرمت كامل شد و بعد به دليل خرابي و ويراني بيش از حد در سال 1268 ه . ق (ميرزا رضا وزير كردستاني) پل را بازسازي كرد . وجود يك سنگ نبشته بر سينه كوه مجاور پل با تاريخ سال 1284 ه . ق حكايت از تعمير و مرمت پل در زمان (ناظم الا ياله ميرزا غلام حسين خان) دارد . پل قشلاق به پهناي 6 و طول 8 متر داراي 6 دهانه است . ميانگين ارتفاع اين پل حدود 11 متر از سطح رودخانه است . | |
| آدرس :شرق شهر سنندج نرسيده به پايانه مسافربري و روي رودخانه قشلاق |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : قاجاريه (1299-1195 ه ق ) پل شيخ در دو كيلومتري شمال شهر سنندج و در مسير آسفالته روستاي باباريز و قليچيان روي رودخانه قشلاق احداث شده است . اين پل در مسير ارتباطي سنندج به بيجار و زنجان قرار دار د. تاريخ دقيق ساخت پل و نام باني آن مشخص نيست اما با توجه به فرم ساخت و شيوه اجراي معماري طاق ها و پايه ها گمان مي رود كه اين پل در دوره قاجاريه ساخته و به تدريج در دوره هاي بعد مرمت شده است . در دوران حكومت پهلوي اول سه دهانه از شش دهانه پل كه به صورت جناغي ( پنج و هفت ) بود بازسازي شد . اكنون قوس هاي پل از نوع رومي و جناغي است . پهناي پل شيخ 3/5 و ارتفاع آن از كف رودخانه 7/6 متر است . اين پل داراي شش دهانه است . از اين ميان چهار دهانه مياني بزرگ تر از دو دهانه كناري است .از آنجا كه اين پل به وسيله يكي از افراد عارف و بانفوذ استان به نام (حاج شيخ شكرالله شهبازي ) مرمت شد به پل (شيخ) شهرت يافته است . | |
| آدرس :دو كيلومتري شمال شهر سنندج روي رودخانه قشلاق |
| اين پارك در ضلع غربي شهر سنندج در دامنه كوه آبيدر قرار دارد . آبيدر در فرهنگ منطقه جايگاه خاصي دارد و به دليل پرآب بودن چشمه سارها . قنات ها و وجود باغ هاي متعدد مانند امانيه . اميريه و ..... چنين ناميده مي شود . از زماني كه شهر سنندج بنيان نهاده شد آب چشمه هاي آبيدر به وسيله تنبوشه هاي سفالي به شهر منتقل شد . هنوز هم قنات عمارت خسروآباد آصف . وكيل . مشير و تعدادي از بناها به نوعي از اين كوه سرچشمه مي گيرد . در سالهاي اخير در اين كوه پاركي احداث و سكوبندي و جاده سازي در آن انجام شده است . نقش برجسته اي هم در آن ساخته شده كه بسيار قابل درنگ است . اين منطقه از مكانهاي زيباي شهر سنندج است . | |
| آدرس :ضلع غربي شهر سنندج در دامنه كوه آبيدر |
| نوع بنا : زيارتي قدمت : قاجاريه (1299-1195 ه ق ) بقعه (شيخ نجم الدين نقشبندي) در روستاي (امروله) از شهرستان سنندج به يكي از مشايخ طريقت نقشبندي تعلق دارد .اين بنا داراي يك فضاي مربع با ايوان ستون دار چوبي است كه با سنگ و آجر ساخته شده و از دوره قاجار به جاي مانده است . | |
| آدرس : روستاي امروله از شهرستان سنندج |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : صفويه (907-1135 ه ق ) شهر سنندج بخشي از بافت تاريخي خود را كه بيش از 350 منزل مسكوني قديمي . بازار . مسجد . حمام و ساير بناهاي شهري را شامل مي شود حفظ كرده است . اين بافت ارزشمند تاريخي ريشه در عصر صفوي . قاجار و اوايل پهلوي دارد .در اين شهر بناهاي مسكوني از نظر معماري ارزش قابل توجهي دارند . فيزيك شهر نيز ويژگي هاي منحصر به فردي دارد و بخشي از شهر با معماري پلكاني احداث شده و داراي كوچه ها و گذرهاي قديمي ارزشمندي است . هر چند بخش عظيمي از بافت تاريخي شهر از بين رفته ولي هنوز برخي از محلات قديمي به حيات خود ادامه مي دهند كه در خور مطا لعه است . برخي از اين محلات كه در جريان جنگ جهاني وجود داشته از محلات اوليه و هسته هاي نخستين گسترش شهر سنندج در دوران قاجار به شمار مي روند . عبارتند از : محله چهار باغ كه در سال 1179 ه . ق به وسيله خسرو خان اردلان ساخته شد . محله جلوباغ ملي . محله كرمانج ها (ناوكرماجه كان) . محله يهودي ها . محله گوركان (گبرها) يا محله مسيحي ها . محله كاني دو شمع . محله ميان قلعه . محله قطارچيان . محله بالا يخچال در قطارچيان . محله كلكه جار . محله چهار دالان . محله گلشن . محله پيرمحمد . محله دباغ خانه . محله آقازمان . محله مسجد و چشمه ملاويسي . محله مسجد قوله (مسجد ملا مومن ) . محله جلوخانه وكيل . محله بالا خندق . محله سرتپوله . محله جورآباد . | |
| آدرس :سنندج |
| يكي از باغ هاي قديمي شهر سنندج كه در دامنه كوه آبيدر قرار دارد باغ اميريه است . اين باغ كه از باغ هاي شاخص استان كردستان محسوب مي شود توسط (امير نظام گروسي) كه مدتي نماينده دولت در كردستان بود ساخته شد . | |
| آدرس :سنندج - دامنه كوه آبيدر |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : صفويه (907-1135 ه ق ) شهر سنندج داراي دو بازار بزرگ و عمده است كه يكي از آنها به بازار قديمي شهرت دارد . پلان اين بازار به شكل يك مستطيل بزرگ است و با بيشتر بازارهاي ايراني كه به صورت خطي شكل گرفته اند تفاوت دارد .اين بازار با الهام از بازار پيرامون ميدان نقش جهان اصفهان ساخته شده است .در وسط اين بازار سراهاي مختلفي قرار داشت كه در اثر خيابان كشي در اوايل حكومت پهلوي از بين رفت و بازار به دو بخش تقسيم شد . بخش شمالي خيابان را بازار سنندجي و قسمت جنوبي را بازار آصف مي نامند . از چهار دروازه قديمي بازار سنندج اكنون سه دروازه در مدخل ورودي قديمي باقي مانده است .تاريخ ساخت بازار سنندج به زمان (سليمان خان اردلان ) در سال 1046 ه . ق بازمي گردد . در اين تاريخ سليمان خان از طرف شاهان صفوي به عنوان والي كردستان منسوب و سنندج به عنوان مركز ايالت كردستان انتخاب شده بود . اين بازار و قلعه حكومتي (دژ سنه) همزمان ساخته شده اند . سقف راسته بازار به صورت طاق و تويزه و طاق و گنبد ساخته شده و سقف حجره ها نيز به صورت طاق و تويزه اجرا شده است . مصالح به كار رفته در بازار بيشتر سنگ . خشت و آجر است . | |
| آدرس :اين بازار در خود شهر سنندج |
| يكي از بازارهاي شهر سنندج به نام بازار (سرتپوله) در محله اي به همين نام واقع است . اين بازار از خيابان شهدا آغاز و به ابتداي بازار مستطيل شكل قديمي متصل مي شود . بازار سرتپوله در مسير راه قديمي مريوان و سقز به كردستان عراق كه هنوز بقاياي آن موجود است . شكل گرفته و در گذشته در مسير راه كاروان رو براي رسيدن به بازار اصلي سنندج قرار داشت .گذر اصلي بازار فاقد سقف و داراي حجره ها و مغازه هايي از حرفه هاي مختلف است . اگر چه امروزه اين بازار از رونق گذشته برخوردار نيست ولي همچنان به حيات خود ادامه مي دهد . | |
| آدرس :سنندج - در محله اي به همين نام |