نوع بنا : تاريخي
قدمت : ساساني
| اين گور دخمه در چهارده كيلومتري شمال غرب شهر بيستون در روستاي برناج قرار دارد و داراي نقشه اي مربع شكل به طول 95 سانتي متر است ارتفاع اطاقك اين گور دخمه از كف تا سقف نود سانتي متر است . | |
| آدرس :هرسين - چهارده كيلومتري شمال غرب شهر بيستون |
نوع بنا : تاريخي
قدمت : حدود 240 سال
| مقبره معروف به سر قبر آقا متعلق به محمد علي فرزند آقا محمد باقر بهبهاني فقيه معروف است .. آقا محمد علي در حدود سال 1188 ه ق بر حسب تقاضاي اهالي كرمانشاه به اين شهر آمد و به ترويج مذهب و تدريس علوم اسلامي پرداخت. گذشته از فضايل مبارزاتي كه او با درويشان و خصوصا معصوم علي شاه هندي نمود، موجب شد كه نام وي بلند آوازه گردد. مقبره او در بين مردم به قبر آقا شهرت دارد. | |
| آدرس :كرمانشاه |
نوع بنا : تاريخي
قدمت : دوره هخامنشي
| اين گوردخمه در سه كيلو متري جنوب شرقي سر پل ذهاب , در ابتداي جاده انزال قرار دارد و درميان اهالي محل به " كل داوود " و " دكان داوود معروف است . اين مكان نزد طوايف اهل حق متبرك است و در بعضي از اوقات سال براي انجام مراسم مذهبي در آن اجتماع مي كنند. اين مقبره مانند گوردخمه بزرگ در بند صحنه , داراي ايواني در جلو است . اطراف ايوان به وسيله قاب هايي تزيين شده است . در دو طرف ورودي مقبره بقاياي دو ستون با پايه هاي مربع شكل ديده مي شود. بدنه ستون ها به مرور زمان از بين رفته و تنها پايه ها و سر ستون هاي آن باقي مانده است . ورودي در ديوار عقبي اين ايوان قرار دارد و به اتاقي به ابعاد 18/2*31/2*83/2 متر منتهي مي شود. در بدنه ديوار هاي اين اتاق , پنج طاقچه جهت قرار دادن نذورات كنده شده است . همچنين در سمت چپ كف اتاق , قبري بيضي شكل به عمق هفتاد سانتي متر ديده مي شود . سقف اين اتاق داراي طاقي هلالي و سقف ايوان جلو اتاق مسطح است. در فاصله هشت متري زير اين گور دخمه , قاب مستطيل شكلي برروي يك قابي قديمي تر تراشيده شده است . در داخل قاب جديد شخصيتي به حالت تمام قد , با صورتي نيم رخ حجاري شده است . اين شخص لباس بلندي بر تن و كلاه لبه داري بر سر گذاشته كه قسمت پشت گردن و گوش هاي او را پوشانده است . دستي به حالت نيايش به طرف بالا دارد و برسمي دردست ديگر او ديده مي شود. در گذشته تصور مي شد كه اين گور دخمه و نقش برجسته حجاري شده آن به دوره ماد تعلق دارد ولي در پژوهش هاي اخير به هخامنشي بودن آن تاكيد مي شود و احتمالا نقش برجسته حجاري شده در زيز آن نيز مربوط به دوره سلوكي است. | |
| آدرس :سر پل ذهاب – سه كيلو متري جنوب شرقي در ابتداي جاده انزل |
نوع بنا : زيارتي
قدمت : صفويه
| اين مسجد يكي از باشكوه ترين مساجد قاجاريه شهر كرمانشاه است و در سال 1285 ه ق توسط امام قلي ميرزا عماد الدوله والي غرب در بازار زرگرها ساخته شد. اين مسجد داراي صحن مركزي است و در پيرامون آن حجره هايي براي سكونت طلاب علوم ديني ساخته شده است. بازار و كاروانسراي عماد الدوله با صدها مغازه و حجره وقف بر مصارف اين مسجد است. پس از ساخت اين مسجد باني آن يكي از درهاي حرم حضرت علي (ع) را به كرمانشاه آورد و در اين مسجد نصب نمود و به جاي آن در نقره اي ديگر را وقف آستانه علوي نمود. اي درگاه امروزه در مدخل مسجد و بازار زرگرها قرار دارد و به در قاپي شاه نجف مشهور است. اين درگاه چوبي به دوره صفويه تعلق دارد. | |
| آدرس :كرمانشاه - بازار زرگرها |
نوع بنا : زيارتي
قدمت : قبل از اسلام
| اين مسجد يكي از مساجد صدر اسلام است. و در روستاي شالان از توابع ريجاب اسلام آباد قرار دارد. شالوده اين بنا بر روي بنايي كه به قبل از اسلام تعلق داشت، ساخته شده است. مسجد به شكل مستطيل و به ابعاد 7/10 در 18 متر است. شبستان مسجد داراي هشت ستون در دو رديف موازي است. چهار ستون آن به شكل چهار ضلعي و به ابعاد 75 در 75 سانتي متر است و چهار ستون ديگر كه در يك امتداد قرار دارند، هر يك از سه بخش تشكيل شده است: بخش اول به شكل چهار ضلعي است و از كف مسجد تا ارتفاع سي سانتي متري را در بر مي گيرد. سپس بخش دوم تا ارتافع 20/2 متري به صورت استوانه است. در قسمت آخر نيز دوباره به شكل چهار ضلعي ديده مي شود. در بالاي اين دو رديف ستون، دو الوار تراشيده شه ضخيم انداخته اند و سپس تيرهاي افقي را روي آن ها قرار داده اند. محراب مسجد بر خلاف ساير مساجد اسلامي از ديوار جنوبي بيرون نيامده ، بلكه به وسيله گچ بري به ديوار مسجد اضافه شده است. منبر پنج پله اي مسجد پشت به محراب ساخته شده و مصالح آن سنگ و گچ است. مناره مسجد بعد ها در قسمت جنوب غربي پشت بام ساخته شده است. راه ورودي به مناره هم از پشت بام مسجد است. اين مناره داراي بيست و يك پله مثلثي شكل است. در بالاي آن نيز گنبدي مخروطي قرار دارد. مدخل مناره طاق گهواره اي شكل دارد و قسمت بالاي نماي خارجي آن با چوب و گچ تزئين شده است. | |
| آدرس :اسلام آباد - روستاي شالان از توابع ريجاب |
نوع بنا : زيارتي
قدمت : قاجاريه
| مسجد شاهزاده در اراضي معروف به چهار باغ شهر كرمانشاه قرار دارد و داراي شبستاني است كه در داخل آن پانزده طاق چشمه ديده مي شود. اين طاق ها بر روي ستون هاي قطور آجري قرار دارند. اين مسجد به دستور محمد علي ميرزا دولتشاه ساخته شد. | |
| آدرس :در اراضي معروف به چهار باغ شهر كرمانشاه |
نوع بنا : تاريخي
قدمت : ساسانيان
| محوطه تاريخي طاق بستان در دامنه كوهي به همين نام و در كنار چشمه اي در شمال شرقي حاشيه كنوني شهر كرمانشاه واقع شده است. در اين محوطه آثاري از دوره ساساني وجود دارد كه شامل سنگ نگاره اردشير دوم و دو ايوان كوچك و بزرگ است . ايوان كوچك در سمت چپ سنگ نگاره اردشير دوم و ايوان بزرگ در سمت راست ايوان كوچك قرار دارد. سياحان، مورخين و جغرافي نويسان دوره اسلامي ضمن توصيف سنگ نگاره هاي طاق بستان، از اين محوطه با نام هاي متفاوتي ياد كرده اند. بطوريكه ابن فقيه و ابن رسته اين مكان را شبديز و ياقوت آن را قصر شيرين ناميده است. همچنين حمدالله مستوفي آنجا را طاق وسطام عده اي ديگر آن را «طاق بهستون »، « طاق بيستون» و « تخت بستان » ناميده اند. اهالي محل نيز محوطه را با نام « طاق وسان» و «طاق بسان»مي شناسند زيرا سان در لفظ محلي به معني سنگ است و به اين ترتيب طاق وسان يعني طاقي كه در سنگ كنده شده است. امروزه نيز در اكثر محافل ايران شناسي از اين مكان با نام طاق بستان ياد مي شود. سنگ نگاره اردشير دوم: در سمت راست ايوان كوچك سنگ نگاره اي وجود دارد كه صحنه تاج ستاني اردشير دوم نهمين شاه ساساني را نشان مي دهد. در اين صحنه شاه ساساني به حالت ايستاده با صورتي سه ربعي و بدني تمام رخ در مركز صحنه نقش شده كه دست چپ را بر روي قبضه شمشير گذاشته و با دست راست حلقه روبان داري را از اهورا مي گيرد. ايوان كوچك: اين ايوان به صورت فضاي مستطيل شكلي به عرض 96/5 متر عمق 80/3 متر و ارتفاع 30/5 متر است. در دو طرف ورودي اين ايوان دو جرز چهار گوش و بر بالاي اين جرزها اتاقي با قرص نيم دايره اي قرار گرفته كه 10 سانتي متر از سطح داخلي جرزها عقبتر رفته است. ديوار انتهاي اين ايوان به دو بخش تقسيم شده است. در داخل اين طاقچه پيكره هاي شاپور سوم و همراه با كتيبه هايي به خط پهلوي و به زبان ميانه حجاري كرده اند. ايوان كوچك: مهمترين اثر در طاق بستان ايوان بزرگ است كه از نظر معماري اطلاعات بيشتري را در اختيار ما قرار مي دهد. اين ايوان به شكل فضاي مستطيلي به عرض 85/7 متر و عمق 65/7 متر است كه ارتفاع آن 90/11 متر مي باشد. در دو طرف ورودي اين ايوان دو جرز سمت راست 41/1 متر و جرز سمت چپ 46/1 متر است. بر روي اين جرز ها طاقي با قوس نعل اسبي كه 24 سانتي متر از سطح داخلي جرزها عقب تر رفته رفي را ايجاد كرده است. ارتفاع اين طاق از كف ايوان تا لبه قوس در قسمت جلو 80/8 متر و در قسمت عقب ايوان 25/9 متر است. قوس طاق در قسمت جلو ايوان بازتر از قوس انتهاي ايوان است. به طوريكه در قسمت جلو به شكل نيم دايره اي بوده ولي در قسمت عقب به شكل نيم بيضي است. بر روي لبه بام ايوان هفت جان پناه چهار پله اي با زاويه قائم وجود دارد كه ارتفاع هر كدام از آنها 129 سانتي متر است. در انتهاي ايوان سكويي به طول 40/7 متر و عرض 80 تا 90 سانتي متر و بلندي 17 سانتي متر وجود دارد. بر روي اين سكو و در دو طرف انتهايي اين ايوان، دو نيم ستون حجاري شده است. اين نيم ستون ها فاقد پايه ستون بوده و مركب از ساقه ستون و سر ستون مي باشند. كه در مجموع ارتفاع هر كدام از آنها 4 متر و قطر آنها 22 سانتي متر است. ساقه هر كدام از اين نيم ستون ها به شكل استوانه اي بوده و به وسيله شيارهاي قاشقي تزئين شده است. سر ستون اين نيم ستون ها به شكل هرم مربع القائده معكوسي است كه تقليدي از سر ستون هاي بيزانسي است. | |
| آدرس :در دامنه كوهي به همين نام و در كنار چشمه اي در شمال شرقي حاشيه كنوني شهر كرمانشاه |
نوع بنا : تاريخي
قدمت : قاجاريه
| تكيه معاون الملك يكي از بناهاي به جاي مانده دوره قاجاريه در كرمانشاه مي باشد كه كاشي هاي منحصر بفردآن، اين بنارا از ديگر تكاياي شهر متمايز مي كند. اين بنا در بافت قديم شهر در محله آبشوران قديم و در خيابان شهيد حداد عادل واقع شده است. اين تكيه به دستور حسن خان معروف به معاون الملك ساخته شد. اين بنا از سه قسمت حسينيه زينبيه و عباسيه تشكيل شده است. حسينيه: مجموعه بنا حدود شش متر از سطح خيابان پايين تر است و براي ورود به حسينيه بايد از هفده پله بزرگ عبور كرد. در كنار اين پله ها سقاخانه كوچكي وجود دارد كه با كاشي هايي با شمايل منسوب به حضرت ابوالفضل (ع) تزيين شده است. در اين تصوير حضرت ابوالفضل (ع) سوار بر اسب است و شمشير به كمر و پرچم در دست دارد. روي پرچم نصر من الله و فتح قريب نوشته شده است. جلوي پاي سوار نيز تصوير كودك خردسالي ديده مي شود. مردم مل سوار را به حضرت ابوالفضل (ع) و تصوير كودك را به حضرت سكينه (س) نسبت مي دهند كه از عموي خود – عباس – طلب آب كرده است. مردم اين مكان را محترم مي شمارند و در آن جا شمع روشن كرده و طلب حاجت مي كنند. سراسر نماي مدخل و سر در ورودي بنا نيز با كاشي هاي نفيس تزيين شده است. حسينيه صحن كوچكي است و در اطراف آن حجره هاي دو طبقه و طاق نماهاي متعددي ديده مي شود كه تمام ديوارهاي آن با كاشي كاري زيبا تزيين شده است. داخل طاق نماهاي اين بخش با مجالس كاشي كاري شده پوشيده شده است و اين مجالس، صحنه هايي از عزاداري شامل سينه زني ، قمه زني و هم چنين تصاويري از خلفا و سلاطين ايران و بارگاه حضرت سليمان را نشان مي دهد. علاوه بر كاشي هاي با نقوش انساني، كاشي هايي نيز با نقوش هندسي زيبا به چشم مي خورد. به هنگام مرمت حسينيه آثاري از آيينه كاري و گچ بري بر ديوارهاي آن ظاهر شد . ظاهرا بناي اوليه با گچ بري آيينه كاري تزيين شده بود. زينبيه: بخش مياني يا زينبيه صحن مسقفي است كه اطراف آن به وسيله حجره هاي متعددي احاطه شده است. غرفه هاي طبقه فوقاني محل استقرار زنان شركت كننده در مراسم سوگواري بود. سقف بنا به صورت گنبدي دو پوش است. كنبد زيرين به صورت عرق چين و نماي گنبد فوقاني فلري است. تمام ديوارها و حجره هاي اطراف با كاشي هاي زيبا شامل هجده مجلس از صحنه هاي غم انگيز كربلا نظير آمدن زعفر جني به خدمت امام حسين(ع) ، رزم جضرت علي اكبر(ع)، رزم حضرت قاسم(ع)، رزم حضرت ابوالفضل(ع)، صحنه هايي از قيام توابين به خاك سپاري شهداي كربلا توسط قبيله بني اسد، صحنه ورود اهل بيت به مدينه ، مجلس مختار و بردن اهل بيت (ع) و امام سجاد(ع) به خرابه هاي شام و مجل يزيد است. در بالاي قسمت ديواره گنبد، هشت مجلس كاشي كاري شده وجود دارد. اين تصاوير عبارتند از: صحنه عروج پيامبر(ص) و ديدن حضرت علي(ع) در معراج؛ ضمانت حضرت رضا(ع) از آهو، قرباني كردن جضرت اسماعيل (ع) توسط حضرت ابراهيم(ع)، نبرد حضرت حضرت علي(ع)، با سردار خيبريان, باطل كردن جادوي جادوگران فرعون توسط حضرت موسي(ع) و مكتب خانه فرزندان حشرت علي(ع). در حاشيه پايين آن نيز اشكال متعددي از سلاطين و پادشاهان اساطيري و تاريخي ديده مي شود. هم چنين در اطراف بنا مرثيه هاي متعددي از محتشم كاشاني به چشم مي خورد. خطاط خطوط و اشعار سقف ديواهاي زينبيه و حسينيه ميرزا حسن خان خطاط كرمانشاهي بوده است. قبر مرحوم معاون الملك باني تكيه كه در سال 1327 ش در گذشت. در اتاق كوچكي در جنوب شرقي زينبيه قرار دارد. عباسيه: بناي عباسيه صحن وسيعي است كه در قسمت شرقي آن يك بناي دو طبقه و در قسمت جنوبي آن، ايواني با دو ستون آجري ساخته شده است. ديوارهاي عباسيه نيز با كاشي هاي رنگارنگي با مجالسي از ورود حضرت يوسف به كنعان ، بارگاه حضرت سليمان و تصاويري از آستان مقدس حضرت علي(ع) و امام حسين (ع) تزيين شه است. در اين صحن نيز تصاويري از شخصيت هاي مذهبي سياسي و چهره هايي از رجال دوره قاجار كرمانشاه از جمله حسن خان معاون الملك و آيت الله حسين حايري طباطبائي بر روي كاشي ها ديده مي شود. | |
| آدرس :بافت قديم شهر – محله آبشوران قديم – خيابان شهيد حداد عادل |
نوع بنا : زيارتي
قدمت : حدود 1278 ه ق سال
| اين مقبره در ميدان آزادي شهر كرمانشاه قرار دارد. در گذشته اين بقعه به صورت چهار طاقي سرپوشيده بود. بر اساس كتيبه موجود در بنا اين مقبره در سال1278 ه ق توسط مصطفي قلي ميرزا فرزند امام قلي ميرزا عمادالدوله والي معروف غرب احداث شد. در سال هاي اخير اين بنا توسط اداره اوقاف تخريب و ساختمان آجري جديدي به جاي آن ساخته شده است. اين بقعه يكي از زيارتگاههاي قابل احترام مردم كرمانشاه به ويژه بانوان است. در داخل اين بقعه دو سنگ قبر وجود دارد. نوشته هاي هر دو قبر به خط كوفي و مربوط به قرون اوليه اسلامي است. يكي از قبر ها مربوط به شيخ علي نامي و ديگري به تاريخ سال 165 ه ق به سيده فاطمه تعلق دارد. | |
| آدرس :ميدان آزادي شهر كرمانشاه |
| اين بنا در جنوب روستاي دده بكتر بانين در بخش دينور قرار دارد. بناي امامزاده از دو قسمت تشكيل شده است. در قسمت اول به جمع خانه معروف است. جمع خانه فضايي مستطيل شكل با درگاهي كوتاه در جبهه شمالي است. پس از ورود به جمع خانه در سمت راست در اصلي ورود به بقعه قرار دارد. بقعه اصلي شامل اتاقي چهار گوش است كه در وسط آن سنگ قبري به خط كوفي وجود دارد . متاسفانه به دليل ساييدگي بيش از حد، خواندن آن ميسر نيست. | |
| آدرس :جنوب روستاي دده بكتر بانين در بخش دينور |