| نوع بنا : زيارتي قدمت : صفويه (907-1135 ه ق ) نگل مركز دهستاني به همين نام از توابع بخش كلاترزان سنندج است كه در 65 كيلومتري غرب سنندج و در مسير جاده سنندج – مريوان قرار دارد . در كتابهاي تاريخي حديقه ناصريه و تحفه ناصريه مطالبي به اين شرح آمده است : در يكي از دهات اين بلوك كه نگل اسم دارد مسير قديمي كه به مسجد عبدالله عمر يا عبدالله عمران مشهور است و قرآني در اين مسجد هست خيلي بزرگ به خط كوفي نوشته شده .در داخل مسجد روستاي نگل قرآن خطي از دوران گذشته وجود دارد كه بنا به اعتقادات و باورهاي مردم يكي از چهار قرآن خطي است كه در زمان خليفه سوم (عثمان بن عفاوان) به رشته تحرير در آمده و به چهار اقليم دنيا فرستاده شده است . به همين دليل مردم اعتقاد زيادي به اين كلام الهي دارند و در حل مشكلات و گرفتاريهاي زندگي خود از آن ياري مي جويند و قسم دروغ به آن را گناهي بزرگ و نا بخشودني مي دانند . چگونگي انتقال اين قرآن به روستاي نگل روشن نيست اما با توجه به گفته ها و حكايات عامه اين قرآن در دوران صفويه از دل خاك بيرون آورده شد و از آن زمان در مسجد قديمي روستا به منظور زيارت اهالي منطقه نگهداري مي شود . مسجد در چند سال اخير به طور كامل بازسازي شده است .قطع قرآن رحلي بزرگ جلد آن چرمي و رنگ آن قهوه اي تيره است .صفحات قرآن ضخيم و به علت تشابهي كه با پوست دارد در بين مردم به پوست آهو شهرت يافته است .خط قرآن كوفي و داراي نقطه و اعراب و در قسمت سر سوره ها و شماره هاي آيات مطلا و مزين به نقوش گياهي است .بر اساس شواهد موجود شيوه نگارش و اعراب گذاري آن احتمالا اين قرآن در سده هاي چهارم يا پنجم ه . ق نگاشته شده است | |
| آدرس :نگل در 65 كيلومتري غرب سنندج در مسير جاده سنندج – مريوان |
| نوع بنا : زيارتي قدمت : قاجاريه (1299-1195 ه ق ) ين بنا در بافت قديمي شهر سنندج در محله سرتپوله و ضلع شرقي خيابان شهدا قرار دارد . مسجد عبدالله بيگ داراي دو بخش اصلي است : حياط كه در ضلع جنوبي قرار گرفته و داراي يك آب نما است و بخش ديگر كه فضاي اصلي مسجد است و با طاق . چشمه طاق و گنبد مسقف شده و داراي ايواني قوس دار رو به سمت جنوب و حياط است . اخيرا يك پنجره بزرگ فلزي در اين قسمت تعبيه شده است . نوع قوس هاي اين بنا يادآور معماري اصفهاني است و در تزيينات آن آجركاري خفته و راسته در نماسازي و گره چيني به كار رفته است . نرده هاي فلزي به سبك اوايل عصر پهلوي نيز در ساختمان مشهود است .در طرفين ايوان حجره هايي در دو طبقه ايجاد شده كه محل آموزش طلاب علوم ديني است . اين مسجد را مي توان در زمره مساجد يك ايواني كردستان قلمداد نمود . تاريخ دقيق ساخت مسجد مشخص نيست و احتمالا به اوايل دوره قاجاريه تعلق دارد . | |
| آدرس :سنندج – محله سرتپوله و ضلع شرقي خيابان شهدا |
| نوع بنا : زيارتي قدمت : قاجاريه (1299-1195 ه ق ) اين مسجد در ضلع غربي بازار سنندج كنار ورودي غربي بازار قرار گرفته است . بناي مسجد به سبك شبستاني و در يك طبقه ساخته شده و داراي يك ايوان ستون دار و شبستان با چهار ستون چوبي است . مسجد در ضلع جنوبي داراي يك حياط با آب نما است كه از آب قنات بهره مي جويد . مصالح عمده به كار رفته در آن سنگ . آجر . خشت و چوب است و در طرفين ايوان و شبستان اصلي دو راهرو تعبيه شده است . يكي از ويژگيهاي مسجد وجود كتيبه هايي به خط ثلث از خطاطان مشهور به نام( ملا حسن حزين كردستاني) است كه در ديوار شبستان و ايوان نصب شده است . اين مسجد نيز به دوران قاجاريه تعلق دارد . | |
| آدرس :ضلع غربي بازار سنندج |
| نوع بنا : زيارتي قدمت : قاجاريه (1299-1195 ه ق ) اين مسجد در ضلع شمالي خيابان 17 شهريور (سه راهي شيخان ) سنندج قرار دارد . پلان بنا شامل شبستان ستون دار با چهار ستون چوبي است كه ايوان ستون دار چوبي در مقابل آن قرار دارد . در اطراف ايوان راهروهايي در دو طبقه ساخته شده است .معماري اين مسجد با اصول و شيوه هاي معماري ايران و متاثر از بناي مسجد دارالاحسان اجرا شده است و تمامي مصالح به كار رفته در آن محلي است . از عمده تزيينات مسجد مي توان به پنجره هاي مشبك با گره چيني و دو ايوان ستون دار در اضلاع شرقي و جنوبي اشاره نمود .اين مسجد به دوران قاجاريه تعلق دارد و باني آن (ميرزا فرج الله وزير) از افراد صاحب منصب اين عصر در كردستان به شمار مي رفت . | |
| آدرس :ضلع شمالي خيابان 17 شهريور (سه راهي شيخان) سنندج |
| نوع بنا : زيارتي قدمت : زنديه (1163-1209 ه ق ) اين مسجد در محله قطارچيان سنندج در ضلع جنوبي بلوار كردستان واقع است . بناي آن بر مبناي معماري بومي كردستان از ستونهاي چوبي قطور با پلان شبستاني تشكيل شده است .آبنماي گود . سرداب و زيرزمين در اين مسجد به خوبي تركيب شده است .اين مسجد در محل گودي قرار دارد و از اين رو به مسجد قوله معروف شده است . احتمالا قدمت آن مربوط به اوايل دوره زنديه است و در اوايل دوره پهلوي نيز تغييرات و مرمت هايي در آن صورت گرفته است .آب جاري مسجد از قناتهاي شهر تامين مي شود و اكنون نيز فعال است . | |
| آدرس :محله قطارچيان سنندج در ضلع جنوبي بلوار كردستان |
| نوع بنا : زيارتي قدمت : قاجاريه (1299-1195 ه ق ) اين مسجد كه در ضلع جنوبي بازار سنندج قرار دارد در اوايل حكومت قاجار ساخته شده و از قديمي ترين مساجد استان كردستان است .پلان مسجد شبستاني دو طبقه با ستونهاي چوبي است . ورودي آن نيم هشتي با قوس هاي متداخل نيم دايره (هلال) خواجه نشين و سكوهاي اطراف و طاق نماهاي متعدد از نوع قوس كليل با بافت خفته- راسته آجري است .حياط چهار ضلعي و داراي آب نما است . ورودي بنا پله دار است و از دو طرف صحن مسجد به ايوان و شبستان كه داراي چهار ستون چوبي است راه ميابد . طاق نماهاي آجري بيروني و داخلي از ويژگيهاي تزيينات معماري اين مسجد محسوب مي شود .مسجد رشيد قلعه بيگي داراي اتاق هايي در طبقه اول و دوم است كه در اصطلاح محلي به آنها اتاق فقيه(طلاب علوم ديني) مي گويند .اين مسجد به سبك مسجدهاي منطقه كردستان ساخته شده و كليه ويژگيهاي اين مساجد يعني شبستان ستون دار چوبي (به ويژه چهار ستون)ايوان سمت حياط و ايوان ديگري رو به سمت جنوب را دارا است . | |
| آدرس :در ضلع جنوبي بازار سنندج |
| نوع بنا : زيارتي قدمت : قاجاريه (1299-1195 ه ق ) مسجد دارالامان در خيابان فردوسي شهر سنندج قرار دارد . اين مسجد در دوران حكومت قاجار و توسط (غلام شاه خان ) فرزند (امان الله خان اردلان ) در ضلع شرقي قلعه حكومتي شهر ساخته شد . مسجد داراي صحني زيبا و ايوان بزرگي است كه در پشت آن شبستان وسيعي قرار دارد و از نظر معماري با مسجد دارالاحسان سنندج قابل مقايسه است . اين بنا هم ابتدا به صورت مسجد – مدرسه بود كه با احداث خيابان فردوسي بخش مدرسه آن از بين رفت . مسجد دارالا مان يك ايواني است و سبك معماري دوره قاجاريه در ساخت آن كاملا رعايت شده است . | |
| آدرس :خيابان فردوسي شهر سنندج |
| اين مسجد در مركز روستاي آويهنگ در دهستان (ژاوه رود) غربي از بخش (كلاترزان ) شهرستان سنندج واقع شده است . پلان مسجد آويهنگ شبستاني است كه در دو طبقه شكل گرفته است و تنها از نظر تعداد ستونهاي چوبي با مسجد رشيد قلعه بيگي و ميرزا فرج الله تفاوت دارد . در هر دو شبستان در پشت بام قرار گرفته است .مسجد داراي دو بخش است . يك بخش قديمي و بخش ديگر الحاقي است . بخش قديمي يا همان طبقه نخست شامل يك شبستان با پلان مستطيل شكل . حوض خانه و يك اتاق ورودي است . بخش الحاقي در طبقه بالا افزون بر يك شبستان مشابه طبقه همكف داراي غسالخانه و يك اتاق است .ويژگي بارز تزيينات بنا استفاده از قوس هاي نيم دايره متداول عصر قاجاريه است .سرستونهاي چوبي با آيات قرآني . تاريخ ساخت و نام خلفاي مذهب اهل تسنن زينت يافته است . | |
| آدرس :مركز روستاي آويهنگ در دهستان ژاوه رود غربي از بخش كلاترزا |
| اين مسجد كه در مجاور عمارت ( مشير ديوان ) سنندج قرار دارد به سبك مسجدهاي شبستاني منطقه كردستان است . يعني داراي يك حياط با آبنما در ضلع جنوبي است كه ايوان ستون دار و شبستاني با چهار ستون چوبي در ضلع شمالي آن قرار دارد .بنا در يك طبقه ساخته شده و در طرفين شبستان اصلي راهرو با قوس هاي نيم دايره و راه پله مشاهده مي شود .از ويژگيهاي بارز ساختمان وجود درهاي چوبي با كتيبه چوبي اسليمي در مدخل هاي ورودي آن است . در ضلع جنوبي تعدادي حجره قرار دارد كه به سمت كوچه باز مي شد و در گذشته به عنوان مغازه مورد استفاده بود .وجه تسميه اين مسجد به نام باني آن (خورشيد لقا خانم) بازمي گردد . كه دستور ساخت آن را داد . از آنجا كه در گذشته خانم ها كمتر امكان مشرف شدن به مكه معظمه را داشتند هزينه سفر خانه خدا را صرف ساختن مساجد مي كردند . | |
| آدرس :مجاور عمارت مشير ديوان سنندج |
| نوع بنا : زيارتي قدمت : قاجاريه (1299-1195 ه ق ) اين مسجد در ضلع شمالي خيابان امام خميني سنندج قرار دارد. بر اساس كتيبه هاي موجود بناي مسجد در سال 1227 ه ق توسط امان الله خان والي كردستان ساخته شد. اين بنا شامل دو ايوان شرقي و جنوبي، گل دسته هاي بالاي ايوان شرقي صحن مركزي، 12 حجره در اطراف شبستان ستون دار با 24 ستون سنگي مارپيچ و ... است. اين مسجد را مي توان مسجد - مدرسه دانست، زيرا بخشي از آن به حجره هاي طلاب علوم ديني اختصاص دارد و بخش جنوبي آن سحن اصلي مسجد است. اين بنا داراي تزئينات كاشي كاري فهت رنگ ميناي فوق العاده پر كار و ظريف ازاره هاي مرمرين آجر كاري لعاب دار و معلقي، حوض سنگي و فواره هاي زيبا و همچنين ستون هايي با تزئينات طنابي است. از عمده تزئينات بنا نگارش آيات قرآني در قسمت هاي گوناگون مسجد است، چنان كه در ثلث قرآن مجيد در اين بنا نگارش شده است. اين مسجد در گذشته يكي از مهم ترين دارالعلم هاس ديني بوده و بسياري از علما در اين دارلعلم به كسب علوم مختلف پرداخته اند. مسجد دارلاحسان، يكي از ارزشمند ترين مساجد استان كردستان از نظر معماري و تزئينات معماري است. | |
| آدرس :سنندج - بلوار امام خميني |